Amerykańska premiera książki Hilary Jordan, nad którą autorka pracowała podobno aż siedem lat, miała miejsce w tygodniu wyborów prezydenckich w USA. Fotel prezydenta objął wówczas Barack Obama. Polskie wydanie ukazuje się w zupełnie innej rzeczywistości. Warto o tym pamiętać, jeśli czytając tę opowiadającą o amerykańskim Południu lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku powieść będzie nam się zdawało, że teraz jest już inaczej.
„Błoto” to bardzo dobry przykład tzw. literatury środka, o której dyskutowaliśmy niedawno na Facebooku i Instagramie przy okazji premiery „Między falami”. To powieść, która łączy w sobie dość ambitne podejście do tematu (narracja na wiele głosów, metafora błota przewijająca się przez cały tekst, trudny temat) z czymś, co po angielsku nazywa się readability, a po polsku, z braku zgrabnego słowa, określamy przymiotnikiem wciągający.
Laura McAllan wychodzi dość późno za mąż i za mężem wyjeżdża na południe Stanów, by tam spróbować szczęście na własnej farmie. Szczęścia próbuje Henry, ona haruje, toczy nierówną walkę z oblepiającym wszystko błotem i próbuje się odnaleźć w nieoswojonej rzeczywistości. Z wojny wracają kolejni bohaterowie – młodszy brat Henry’ego, Jamie, i czarnoskóry Ronsel. Ronsel jest bohaterem wojennym, ale na Południu wciąż rządzonym przez prawa Jima Crowa liczy się kolor skóry, a nie bohaterstwo. Obaj mężczyźni zawierają przyjaźń, której inni nie będą w stanie zaakceptować.
Jordan prowadzi narrację wielogłosowo, każdego z bohaterów obdarzając inną melodią języka. Z tej poszatkowanej opowieści rodzi się wiele pytań. Laura, najważniejsza z postaci, mówi tak:
„Początki to momenty trudne do uchwycenia. Czasami myślimy, że udało nam się do nich dotrzeć, ale wtedy wystarczy spojrzeć wstecz i widzi się jeszcze wcześniejszy początek”.
Częste powroty do przeszłości , zmiany głosu narratora umożliwiają skondensowanie skomplikowanej i trudnej historii do stosunkowo niewielkiej objętościowo książki. Tytułowe błoto oblepia w niej buty i wbija się pod paznokcie bohaterów, ale jest też metaforą brudu, w którym wszyscy grzęzną. Zresztą jest to metafora niepokojąco aktualna.
„Błoto” nie jest jednak tylko opowieścią o razismie i uprzedzeniach. To także historia miłości, dramatycznych wyborów lub inercji, konsekwencji naszych działań i zaniechań. Nie jest to historia oczywista. Jamie mówi zresztą w pewnym momencie: „Czasami wyrządzanie zła jest konieczne. Czasami jest to jedyny sposób, żeby przywrócić dobro”. Jordan zgrabnie prowadzi narrację, a jej bohaterowie zmierzają ku nieuniknionej tragedii. Mniej więcej od połowy książki trudno się oderwać od lektury. Trochę szkoda, że zapomina przy tym o wielowymiarowości niektórych postaci. Bywają zbyt jednoznaczne, anielskie lub nienawistne. Jest to jednak drobna słabość, „Błoto” bowiem czyta się znakomicie, a emocje towarzyszące podczas lektury prędko nie opadają.
Polecam gorąco, a sama mam zamiar obejrzeć wkrótce ekranizację, podobno znakomitą. Oglądaliście albo czytaliście? Podzielcie się opiniami!
Moja ocena: 5/6
Hillary Jordan "Błoto"
Tłum. Adriana Sokołowska-Ostapko
Wydawnictwo Otwarte 2018
No Comments